Haciéndose visible
Tomás Moro en los libros de retratos del siglo XVI
DOI:
https://doi.org/10.18172/jes.5762Palabras clave:
Tomás Moro, viri illustres, grabados, Holbein, Reforma, FisiognomíaResumen
Mientras que en Inglaterra el recuerdo de Tomás Moro había sido borrado de la vida pública tras su ejecución (6 de junio de 1535), los católicos ingleses exiliados en los Países Bajos españoles preservaron su figura y su legado. Además, la inclusión del grabado de Moro en los libros de retratos de personalidades ilustres del siglo XVI –el llamado género viri illustres–, contribuyó a la promoción del célebre humanista inglés en la Europa continental. Muy pronto, la integridad y sabiduría de Moro fueron exaltadas no sólo en obras impresas en países católicos, sino también en otros territorios que ya no aceptaban la autoridad de Roma. Este trabajo analiza la representación (tanto en imagen como en texto) del humanista inglés en todas estas obras. La retórica visual y textual de estos grabados muestra su mutua dependencia.
Descargas
Citas
Blanchard, André. “Jean Second et l’exécution de Thomas More.” Moreana, vol. 9, no. 36, issue 4, 1972, pp. 1-32. https://doi.org/10.3366/more.1972.9.4.2 DOI: https://doi.org/10.3366/more.1972.9.4.2
Blanchard, André. “Poèmes du XVIe siècle à la mémoire de Thomas More et de Jean Fischer.” Moreana, vol. 11, no. 41, issue 2, 1974, pp. 93-99. https://doi.org/10.3366/more.1974.11.2.29 DOI: https://doi.org/10.3366/more.1974.11.2.29
Boissard, Jean J. Secunda pars. Icones virorum illustrium doctrina & eruditione praestantium contines, quorum alii inter vivos esse desierunt, alii nunc quoque vitati aura[m] fruuntur, cum vitis eorum deseriptes[sic]. Incisa ac pubblicata a Theodoro de Bry Leodien, 1598.
Cavarzere, Marco. “PERNA, Pietro.” Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 82, 2015. https://www.treccani.it/enciclopedia/pietro-perna_(Dizionario-Biografico). Accessed 25 April 2024.
Coppens, Chris, and Dirk Sacré. “Portret van Thomas More door Robert Boissard.” Utopia & More. Thomas More, de Nederlanden en de utopische traditie. Catalogus bij de tentoonstelling in de Leuvense Universiteitsbibliotheek, 20 oktober 2016 - 17 januari 2017, edited by Dirk Sacré et al. Supplementa Humanistica Lovaniensia, vol. 41, Leuven UP, 2016, pp. 96-98.
Davis, Natalie Zemon. “Publisher Guillaume Rouille, Businessman and Humanist.” Editing Sixteenth Century Texts Papers given at the Editorial Conference, University of Toronto October, 1965, edited by Richard J. Schoeck, U of Toronto P, 1966, pp. 72-112. DOI: https://doi.org/10.3138/9781487583439-008
Eichel-Lojkine, Patricia. “Les vies d’hommes illustres.” Nouvelle Revue du Seizième Siècle, vol. 12, no. 1, 1994, pp. 63-77.
Erasmus of Rotterdam. Omnia opera Des. Erasmi Roterodami: quaequnque ipse autor pro suis agnovit novem tomis distincta… tertius tomus epistolas complectens vniuersas quotquot ipse autor unquam euulgauit… Ex oficina frobeniana, 1540.
Erasmus of Rotterdam. Opus Epistolarum Des. Erasmi Roterodami, vol. 10, edited by Percy S. Allen et al, In Typographeo Clarendoniano, 1941.
Falciani, Carlo. “Power and Identity in Sixteenth-Century Florentine Portraiture.” The Medici: Portraits and Politics 1512–1570, edited by Keith Christiansen and Carlo Falciani, The Metropolitan Museum of Art, 2021, pp. 17-47.
Galle, Philip, and Benito Arias Montano. Virorum doctorum de disciplinis benemerentium effigies XLIIII. A Phillipo Galleo, 1572.
Gallego Barnés, Andrés. “Discípulos aventajados de Juan Lorenzo Palmireno.” Humanismo y pervivencia del mundo clásico. Homenaje al Profesor Antonio Fontán, vol I, edited by José M. Maestre Maestre et al, Instituto de estudios humanísticos, 2002, pp. 161-175.
Gaylard, Susan. Hollow Men: Writing, Objects, and Public Image in Renaissance Italy. Fordham UP, 2013. DOI: https://doi.org/10.1515/9780823252183
Giovio, Paulo. Elogia veris clarorum virorum imaginibus apposita quae in Musaeo Ioviano Comi spentantur: addita in calce operis Adriani Pont. Vita. Apud Michaelem Tramezinum, 1546.
Giovio, Paulo.Elogia virorum literis illustrium, quotquot vel nostra […] imaginibus exornata. Petri Pernae Typographi, 1577.
Giovio, Paulo.An Italian Portrait Gallery: Being Brief Biographies of Scholars Illustrious Within the Memory of Our Grand-Fathers for the Published Monument of Their Genius. Translated by Florence Alden Gragg, Chapman and Grimes, 1935.
Gómez Canseco, Luis M., and Fernando Navarro Antolín. “Estudio preliminar.” Virorum doctorum de disciplinis benemerentium effigies XLIIII. Benito Arias Montano, Philips Galle, edited by. Luis M. Gómez Canseco and Fernando Navarro Antolín. U de Huelva, 2005, pp. 13-114.
Hänsel, Sylvaine. Benito Arias Montano: Humanismo y arte en España. U de Huelva, 1999.
Joost-Gaugier, Christiane L. “The Early Beginnings of the Notion of Uomini Famosi and the De Viris Illustribus in Greco-Roman Literary Tradition.” Artibus et Historiae, vol. 3, no. 6, 1982, pp. 97-115. DOI: https://doi.org/10.2307/1483207
Krösel, Johannes. Elogia in duas divisa partes: quarum prior iam inde… Ex officina Davidis Sartorii, 1584.
Juten, Gerard C. A. “LATOMUS (Johannes).” Nieuw Nederlandsch biografisch woordenboek. Deel 2, edited by Philipp C. Molhuysen and Petrus J. Blok, A.W. Sijthoff, 1912.
Marc’hadour, Germain. “The Likeness of Thomas More: Additions to Morison.” Moreana, vol. 9, no. 35, issue 3, 1972, pp. 85-89. https://doi.org/10.3366/more.1972.9.3.27 DOI: https://doi.org/10.3366/more.1972.9.3.27
Marc’hadour, Germain. “Janus Vitalis.”. Moreana, vol. 19, no. 74, issue 2, 1982, p. 104. https://doi.org/10.3366/more.1982.19.2.15 DOI: https://doi.org/10.3366/more.1982.19.2.15
More, Thomas. The workes of Sir Thomas More Knyght, sometyme Lorde Chauncellour of England, wrytten by him in the Englysh tonge. At the costes and charges of Iohn Cawod, Iohn Waly, and Richarde Tottell, 1557.
More, Thomas. Thomae Mori Angli, viri eruditionis pariter ac virtutis nomine clarissime, angliaeque olim cancellarii, Omnia, quae hucusque ad manus nostras pervenerunt Latina opera: quorum aliqua nunc primum in lucem prodeunt, reliqua vero multo quam antea castigatiora. Apud Ioannem Bogardum sub Biblijs Aureis, 1565.
More, Thomas. Doctissima D. Thomae Mori clarissimi ac disertiss. viri epistola, qua non minus facete quam pie, respondet literis Ioannis Pomerani, hominis inter protestantes nominis non obscuri: opusculum certe sacrarum literarum studiosis tum vtile, tum iucundum / ex authoris quidem autographo emendato, dum viueret, exemplari desumptum. Ex officina Ioanni Fouleri, 1568.
More, Thomas. A dialogue of cumfort against tribulation, made by the right vertuous, wise and learned man, Sir Thomas More, sometime L. Chanceller of England, which he wrote in the Tower of London, An. 1534. And entituled thus: A dialogue of cumfort against tribulation, made by a Hungarian in Latin, and translated out of Latin into French, [and] out of French into English Now newly set foorth, with many places restored and corrected by conference of sundrie copies. Apud Joannes Foulerus, 1573.
Morison, Stanley. The Likeness of Thomas More: An Iconographical Survey of Three Centuries. Burns and Oates, 1963.
Müntz, Eugène. “Le musée de portraits de Paul Jove. Contributions pour servir à l’iconographie du Moyen Âge et de la Renaissance.” Mémoires de l’Institut National de France, vol. 36, 2ᵉ partie, 1901, pp. 249-343. DOI: https://doi.org/10.3406/minf.1901.1578
Olivares Merino, Eugenio M. “Thomas More in the Virorum doctorum de disciplinis benemerentium effigies XLIIII (1572)”. International Journal of English Studies, vol. 24, no. 2: forthcoming.
Reusner, Nikolaus. Icones sive Imagines viuae, literis Cl virorum ltaliae, Graeciae, Germaniae, Galliae, Angliae, Vngariae. Apud Conr. Valdkirch, 1589.
Reynolds, Ernest E., editor, Thomas Stapleton. The Life and Illustrious Martyrdom of Sir Thomas More. Translated by Philip E. Hallet. Fordham UP, 1966.
Rivius, Johann. Ioannis Rivii Atthendoriensis De conscientia libri III… Apud Nicholaum Wolrab, 1541.
Roville, Guillaume. Regis Angliae Henrici huius nominis octaui Assertio septem sacramentorum aduersus Martinum Lutherum. Apud Gvlielmum Rovillium, svb scvto Veneto, 1561.
Roville, Guillaume.Promptuarii iconum insigniorum à seculo hominum, subiectis eorum vitis, per compendium ex probatissimis autoribus desumptis ..., Pars secunda. Apud Gvlielmum Rovillium, 1578.
Sacré, Dirk. “Portret Van Thomas More door Paolo Giovio”. Utopia & More. Thomas More, de Nederlanden en de utopische traditie. Catalogus bij de tentoonstelling in de Leuvense Universiteitsbibliotheek, 20 oktober 2016 - 17 januari 2017, edited by Dirk Sacré et al. Supplementa Humanistica Lovaniensia, vol. 41, Leuven UP, 2016, pp. 98-102.
Sauer, Lorenz. Commentarius breuis rerum in orbe gestarum, ab anno salutis 1500. vsque in annum 1568. ex optimis quibusque scriptoribus congestus, & nunc recens multis locis non parum auctus & locupletatus per F. Laurentium Surium Carthusianum. Cum indice copiosissimo. Apud Geruuinum Calenium, & haeredes Iohannis Quentel, 1568.
Schlesinger, Roger, editor, Portraits from the French Renaissance and the Wars of Religion. André Thevet.. Translated by Edward. Benson. Penn State University Press, 2010.
Schoeck, Richard J. “Further adventures of two epigrams of Thomas More: A 1573 translation by Antoine du Verdier.” Moreana, vol. 19, no. 73, issue 1, 1982, pp. 67-68. DOI: https://doi.org/10.3366/more.1982.19.1.15
Schrickx, Willem. “John Fowler, English printer and bookseller in the low countries (1564-1579)”. De Gulden Passer, vol. 54, 1976, pp. 1-48.
Sellink, Manfred. Philips Galle (1537-1612): Engraver and Print Publisher in Haarlem and Antwerp. Private Press, 1997.
Soetaert, Alexander. “Catholic refuge and the printing press: Catholic exiles from England, France and the Low Countries in the ecclesiastical province of Cambrai.” British Catholic History, vol. 34, no. 4, 2019, pp. 532-561. https://doi.org/10.1017/bch.2019.24 DOI: https://doi.org/10.1017/bch.2019.24
Southern, Alfred C. Elizabethan recusant prose, 1559-1582. Sands and Co, 1950.
Stapleton, Thomas. Tres Thomae seu De S. Thomae apostoli rebus gestis. De S. Thoma archiepiscopo Cantauariensi & martyre. D. Thoma Mori Angliae quondam cancellarij vita. Ex officina Ioanni Bogardi, 1588.
Stillman, Robert E. “Philip Sidney, Thomas More, and Table Talk: Texts/Contexts [with illustrations].” English Literary Renaissance, vol. 45, no. 3, 2015, pp. 323-350. DOI: https://doi.org/10.1111/1475-6757.12054
Thevet, André. Les vrais pourtraits et vies des hommes illustres grecz, latins et payens, recueilliz de leur tableaux. I. Kervert et Guillaume Chaudière, 1584.
Verdier, Antoine du. La prosopographie ou description des personnes insignes. Par Antoine Gryphius, 1573.
Verdier, Antoine du. La Bibliothèque d’Antoine Du Verdier, seigneur de Vauprivas, contenant le catalogue de tous ceux qui ont escrit ou traduict en françois et autres dialectes de ce royaume. Barthélemy Honorat, 1585.
Vocht, Henry de. Acta Thomae Mori: history of the reports of his trial and death with an unedited contemporary narrative. Humanistica Lovaniensia 7. Kraus Reprint LTD, 1966.
Zafra Molina, Rafael. “Los icones de varones ilustres: ¿un sub-género emblemático?”. IMAGO Revista de Emblemática y Cultura Visual, vol. 6, 2014, pp. 129-143. DOI: https://doi.org/10.7203/imago.6.4280
Zwinger, Theodor. Icones aliquot clarorum virorum Germaniae, Galliae, Angliae, Vngariae cum elogiis at parentalibus factis. Apud Conr. Valdkirch, 1589.
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2024 Eugenio M. Olivares Merino
![Creative Commons License](http://i.creativecommons.org/l/by/4.0/88x31.png)
Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Atribución 4.0.
El autor o autora conserva todos los derechos sobre su artículo y cede a la revista el derecho de la primera publicación, no siendo necesaria la autorización de la revista para su difusión una vez publicado. Una vez publicada la versión del editor el autor está obligado a hacer referencia a ella en las versiones archivadas en los repositorios personales o institucionales.
El artículo se publicará con una licencia Creative Commons de Atribución, que permite a terceros utilizar lo publicado siempre que se mencione la autoría del trabajo y la primera publicación en esta revista.
Se recomienda a los autores/as el archivo de la versión de editor en repositorios institucionales.