The Little Ice Age in the Tatra Mountains
DOI:
https://doi.org/10.18172/cig.3350Keywords:
Little Ice Age, Tatra Mountains, climate, glaciers, debris flows, lake sedimentsAbstract
The Little Ice Age (LIA) in the Tatras was characterized by both long and short rainy periods (mostly long cold rainy summers) alternated with warm periods that sometimes were very dry. Definite, precise identification of the onset and ending of the LIA in the Tatras is not possible. Depending on the criteria adopted, the limits of the actual onset and ending vary slightly. During the LIA in the Tatras, there were no fully developed glaciers, and only glacierettes were present. New rock glaciers had not formed while the existing ones did not show any activity. The LIA, in addition to the increased intensity of morphogenic processes, was also reflected in the lives of inhabitants of this part of the Carpathians. For humans the changes were very unfavourable because they were accompanied by a shortened vegetation period and crop yield deficiency that fostered the spread famine and various epidemics.
Downloads
References
Atlas of the Tatra Mountains, Abiotic Nature 2015. Tatrzański Park Narodowy, Zakopane.
Bachman, C.R. 1979. Glaciers des Alpes. Bibliothèque des Arts, Paris, 320 pp.
Baranowski, J., Kędzia, S. 2010. Wpływ rzeźby terenu na topoklimat i położenie górnej granicy lasu. In: A. Kotarba (Ed.), Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem. T. 1. Nauki o Ziemi. Materiały IV Konferencji „Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a człowiek”, Zakopane, 14-16 października 2010, Zakopane, Tatrzański Park Narodowy, pp. 17-22.
Baumgart-Kotarba, M., Jonasson, C., Kotarba, A. 1990. Studies of youngest lacustrine sediments in the High Tatra Mountains, Poland. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 24, 161-177.
Baumgart-Kotarba, M., Kotarba, A. 1995. High mountain environment of the Tatras in the period of Pleistocene and Holocene transition. Biuletyn Peryglacjalny 34, 37-51.
Baumgart-Kotarba, M., Kotarba, A. 2001a. Deglacjacja Doliny Suchej Wody w Tatrach Wysokich. In A. Karczewski, Z. Zwoliński (Eds.), Funkcjonowanie geoekosystemów w zróżnicowanych warunkach morfoklimatycznych – monitoring, ochrona, edukacja. Stowarzyszenie Geomorfologów Polskich, Poznań, pp. 73-84.
Baumgart-Kotarba, M., Kotarba, A. 2001b. Deglaciation in the Sucha Woda and Pańszczyca valleys in the Polish High Tatras. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 35, 7-38.
Bednarz, Z. 1984. The comparison of dendroclimatological reconstructions of summer temperature from the Alps and Tatra Mountains from 1741-1965. Dendrochronologia 2, 63-72.
Briffa, K.R., Jones, P.D., Schweingruber, F.H., Osborn, T.J. 1998. Influence of volcanic eruptions on Northern Hemisphere summer temperature over the past 600 years. Nature 393, 450-455. https://doi.org/10.1038/30943.
Ciepły, M., 2011. Dynamika i przyczyny ruchu formy gruzowej w Świstówce Roztockiej. In: R. Machowski, M.A. Rzętała (Eds.), Z badań nad wpływem antropopresji na środowisko. Studenckie Koło Naukowe Geografów UŚ, Sosnowiec 12, pp. 9-18.
Dec, J., Dobiński, W. 1997. Preliminary results of a seismic refraction survey on Hruby Piarg in the Five Polish Lake Valley, Tatra Mountains, Southern Poland. Wyprawy Geograficzne na Spitsbergen, UMCS Lublin, 69-76.
Dobiński, W. 1997. Warunki występowania zmarzliny w alpejskim piętrze Tatr Wysokich. Uniwersytet Śląski, Sosnowiec, 169 pp.
Dobiński, W. 2011. Wieloletnia zmarzlina w wybranych obszarach Tatr, Gór Skandynawskich i Spitsbergenu w świetle kompleksowych badań geofizycznych i analiz klimatologicznych. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 172 pp.
Dzierżek, J., Lindner, L., Nitychoruk, J. 1987. Rzeźba i osady czwartorzędowe Doliny Pięciu Stawów Polskich (Wysokie Tatry). Przegląd Geologiczny 1, 8-15.
Dzierżek, J., Nitychoruk, J. 1986. Types of Fossil Rock Glaciers in the Polish High Tatra Mts. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, Earth Sciences 34 (4), 409-418.
Gadomski, A. 1926a. Glacial morphology of the northern slopes of the High Tatras. Nakład B. Kotuli, Cieszyn, 140 pp.
Gadomski, A. 1926b. Na płatach lodowych w Tatrach. Wierchy 4, 31-36.64
Gądek, B. 2002. Obieg masy Lodowczyka Mięguszowieckiego w latach 1998-1999. In: W. Borowiec, A. Kotarba, A. Kownacki, Z. Krzan, Z. Mirek (Eds.), Przemiany środowiska przyrodniczego Tatr, Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Oddział Kraków, Kraków-Zakopane, pp. 71-75.
Gądek, B., Grabiec, M. 2008. Glacial ice and permafrost distribution in the Medena Kotlina (Slovak Tatras): Mapped with application of GPR and GST measurements. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 42, 5-22.
Gądek, B., Grabiec, M., Kędzia, S., Rączkowska Z. 2016. Reflection of climate changes in the structure and morphodynamics of talus slopes (the Tatra Mountains, Poland). Geomorphology 263, 39-49. https://doi.org/10.1016/J.geomorph.2016.03.024.
Gądek, B., Kędzia, S. 2008. Winter ground surface temperature regimes in the zone of sporadic discontinuous permafrost, Tatra Mountains (Poland and Slovakia). Permafrost and Periglacial Processes 19 (3), 315-321. https://doi.org/10.1002/ppp.623.
Gądek, B., Kędzia, S. 2009. Problemy detekcji wieloletniej zmarzliny na podstawie temperatury u spągu zimowej pokrywy śnieżnej na przykładzie Tatr. Przegląd Geograficzny 81,1, 75-91. https://doi.org/10.7163/PrzG.2009.4.3.
Gądek, B., Rączkowska, Z., Żogała, B., 2009. Derbis slope morphodynamics as a permafrost indicator in the zone of sporadic permafrost, High Tatras, Slovakia. Zeitschrift für Geomorphologie 53 (2), 79-100. https://doi.org/10.1127/0372-8854/2009/0053S3-0079.
Haeberli, W., Hoelzle, M. 1995. Application of inventory data for estimating characteristics of regional climate-change effect on mountain glaciers: a pilot study with the European Alps. Annales of Glaciology 21, 20-212. https://doi.org/101017/S0260305500015834.
Hess, M. 1965. Piętra klimatyczne w polskich Karpatach Zachodnich. Zeszyty Naukowe UJ, Prace Geograficzne 11, 1-267.
Jahn, A. 1958. Mikrorelief peryglacjalny Tatr i Babiej Góry. Biuletyn Peryglacjalny 6, 57-80.
Jania, J. 1997. The problem of Holocene glacier and snow patches fluctuations in the Tatra Mountains: a short report. Glacier fluctuations during the Holocene, Strasbourg, pp. 85-93.
Jonasson, C. 1991. Holocene slope processes of periglacial mountain areas in Scandinavia and Poland. UNGI Raport 79, 1-156.
Jones, P.D., Bradley, R.S. 1992. Climatic variation over the last 500 years, summary. Climate Since A.D. 1500. Routledge, pp. 649-665.
Kaszowski, L., Krzemień, K., Libelt, P. 1988. Postglacjalne modelowanie cyrków lodowcowych w Tatrach Zachodnich. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego, Prace Geograficzne 71, 121-142.
Kędzia, S. 1993. The climatic conditions of snow patches in the Tatra Mountains as an example glacieret in the Kocioł Mięguszowiecki. Uniwersytet Jagielloński, Zakład Klimatologii Instytutu Geografii, Kraków: 69 pp.
Kędzia, S. 2004. Klimatyczne i topograficzne uwarunkowania występowania wielo letniej zmarzliny w Tatrach Wysokich (na przykładzie Koziej Dolinki), Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania Polskiej Akademii Nauk, Warszawa, 124 pp.
Kędzia, S. 2010. The age of debris surfaces on the Żółta Turnia Peak (the Polish Tatra Mts.). Geomorphologia Slovaca et Bohemica 10 (2), 29-38.
Kędzia, S. 2014. Are there any active rock glaciers in the Tatra Mountains? Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 48, 5-16. https://doi.org/10.1515/sgcb-2015-0001.
Kędzia, S. 2015. The occurrence of glaciers in the Polish Tatra Mountains during the Little Ice Age. Zeitschrift für Geomorphologie 59 (2), 229-241. https://doi.org/10.1127/zfg/2014/0150.
Kędzia, S., Mościcki, J., Wróbel, A. 1998. Studies on the occurence of permafrost in Kozia Valley (The High Tatra Mts). In: J. Repelewska-Pękalowa (Ed.), Relief, Quaternary palaeogeography and changes of the polar environment. Polar session, IV Conference of 65 Polish Geomorpologists, Lublin, 3-6 June 1998, Spitsbergen Geographical Expeditions, Maria Curie-Skłodowska University Press, Lublin, pp. 51-57.
Kędzia, S., Kotarba, A., Mościcki, J. 2004. Lodowiec gruzowy nad Wielkim Hińczowym Stawem w Tatrach Słowackich - wyniki wstępnych badań termicznych. In: A. Styczyńska, A.A. Marsz (Eds.), XXX Międzynarodowe Sympozjum Polarne. Gdynia. Akademia Morska, Polish Polar Studies, pp. 167-177.
Klimaszewski, M. 1948. Polskie Karpaty Zachodnie w okresie dyluwialnym. Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, B, 7, 236 pp.
Klimaszewski, M. 1988. Rzeźba Tatr Polskich. PWN. Warszawa, 709 pp.
Kłapyta, P. 2011. Relative Surface Dating of Rock Glacier Systems in the Žiarska Valley, the Western Tatra Mountains. Slovakia. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 45, 89- 106.
Kłapyta, P. 2013. Application of Schmidt hammer relative age dating to Late Pleistocene moraines and rock glaciers in the Western Tatra Mountains. Slovakia. Catena 111, 104-121. https://doi. org/10.1016/j.catena.2013.07.004.
Kotarba, A. 1986. Lodowce gruzowe w Tatrach. Wszechświat, 87, 5, 97-99.
Kotarba, A. 1988. Fossil rock glaciers in the Polish Tatra Mountains: origin and age. In: M. Pecsi, L. Starkel (Eds.), Paleography of Carpathian Regions. Geographical Research Institute Hungarian Academy of Science, Budapeszt, pp. 161-169.
Kotarba, A. 1989. On the age of debris slopes in the Tatra Mountains. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 23, 139-152.
Kotarba, A. 1991-1992. Reliktowe lodowce gruzowe jako element deglacjacji Tatr Wysokich. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 25-26, 133-150.
Kotarba, A. 1992. Denudacja mechaniczna Tatr Wysokich pod wpływem opadów ulewnych. Prace Geograficzne IG i PZ PAN 155, 191-208.
Kotarba, A. 1995. Rapid mass wasting over the last 500 years in the High Tatra Mountains. Quaestiones Geographicae, Special Issue 4, 177-183.
Kotarba, A. 2004. Zdarzenia geomorfologiczne w Tatrach Wysokich podczas małej epoki lodowej. Prace Geograficzne IG i PZ PAN 197, 9-55.
Kotarba, A., Kaszowski, L., Krzemień, K. 1987. High-mountain denudational system of the Polish Tatra Mountains. Geographical Studies, Special Issue 3, 1-106.
Kotarba, A., Łokas, E., Wachniew, P. 2002. 210Pb dating of young Holocene sediments in high-mountain lakes of the Tatra Mountains. Geochronometria 21, 197-208.
Kotarba, A., Starkel, L. 1972. Holocene morphogenetic altitudinal zones in the Carpathians. Studia Geomorphologica Carpatho-Balcanica 6, 21-35.
Kotarba, A., Strömquist, L. 1984. Transport, sorting and deposition processes of alpine debris slope deposits in the Polish Tatra Mountains. Geografiska Annaler 66A, 285-294. https:// doi.org/10.2307/520851.
Krzemieniowski, S. 1903. Łąki i pastwiska w Tatrach. Sprawozdania Komisji Fizjograficznej 1902, Kraków, 207-215.
Lamb, H.H. 1977. Climate: present, past and future. vol.2. Climate history and the future. Methuen, London, 835 pp.
Lindner, L., Dzierżek, J., Marciniak, B., Nitychoruk, J. 2003. Outline of Quaternary glaciations in the Tatra Mountains: their development, age and limits. Geological Quarterly 47 (3), 269-280.
Lovell, T.V. 2000. As climate changes, so do glaciers. Proceedings of the National Academy of Science USA 97, 1351-1354. https://doi.org/10.1073/pnas.97.4.1351.
Luckman, B.H. 2000. The Little Ice Age in the Canadian Rockies. Geomorphology, 357-384. https://doi.org/10.1016/S0169-555X(99)00104-X.
Lukniš, M. 1973. Relief Vysokych Tatier a ich predpolia. VEDA, Bratislava, 446 pp.
Ładygin, Z. 2008. Pasterstwo. Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane, 6 pp.
Makos, M. 2015. Deglaciation of the High Tatra Mountains. Cuadernos de Investigación Geográfica 41 (2), 317-335. https://doi.org/10.18172/cig.2697.
Maruszczak, H. 1999. Trends to climate change in the last millennium. In: L. Starkel (Ed.), Geografia Polski – Środowisko Przyrodnicze. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, pp. 180-188.
Matthes, F. 1939. Report of Committee on Glaciers. Transactions American Geophysical Union 20, 518-523. https://doi.org/10.1029/TR020i004p00518.
Midriak, R. 1985. Debris flows and their occurrence in the Czechoslovak high-mountain West Carpathians. Proceedings International Symposium on Erosion, Debris Flow and Disaster Prevention, September 3-5, 1985, Tsukuba, Japan, pp. 175-180.
Mościcki, W.J. 2010. Temperatura na NE stoku Świnicy i w Koziej Dolince w Tatrach w okresie 2007-2009. In: A. Kotarba (Ed.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek, Nauki o Ziemi, 1, Wydawnictwa Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane, pp. 95-102.
Mościcki, J.W., Kędzia, S. 2001. Investigation of mountain permafrost in the Kozia Dolinka valley, Tatra Mountains, Poland, Norsk Geografisk Tidsskrift 5 5, 2 35-240. h ttps://doi. org/10.1080/00291950152746586.
Nemčok, A., Mahr, T. 1974. Kamenné Ladovce v Tatrách. Geografický časopis 26, 4, 359-374.
Niedźwiedź, T. 2003. Extreme precipitation events on the northern side of the Tatra Mountains. Geographia Polonica 76, 2, 15-23.
Niedźwiedź, T., 2004. Rekonstrukcja warunków termicznych lata w Tatrach od roku 1550. Prace Geograficzne IG i PZ PAN 197, 57-88.
Röthlisberger, F., Haas, P., Holzhauser, H., Keller, W., Bircher, W., Renner, F. 1980. Radiocarbon dating of fossil soils (fAh) and woods from moraines and glaciers in the Alps. Geography in Switzerland. Geographica Helvetica 35(5), 21-52
Siarzewski, W. 1996. Jaskinie lodowe w Tatrach Polskich. In: A. Kotarba (Ed.), Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek, 1, Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Kraków - Zakopane, pp. 98-101.
Siemionow, A. 1992. To i owo o Tatrach. Tom I, Ciekawostki fizjograficzne z dziedziny ekstremaliów morfologicznych i geologicznych, zjawisk meteorologicznych, optycznych, flory i fauny Tatr. Bibliografia Tatrzańsko-Zakopiańska z Kozicą, Kalwaria Zebrzydowska, 160 pp.
Sokołowski, M. 1928. O górnej granicy lasu w Tatrach. Zakład Badań Drzew i Lasu 1. Zakłady Kórnickie, Kraków.
Sokołowski, S. 1936. Las tatrzański. Z Tatr i Podhala 2, Nasza Księgarnia, Warszawa, 136 pp.
Szaflarski, J. 1972. Poznanie Tatr. Szkice z rozwoju wiedzy o Tatrach do połowy XIX wieku. Sport i Turystyka, Warszawa, 620 pp.
Troll, C. 1972. Geoecology and the word-wide differentiation of high-mountain ecosystems. In C. Troll (ed.) Geoecology of the high-mountain regions of Eurasia, Proceedings of the symposium of IGU Commission of High Altitude Geoecoloogy, November 20-22, 1969 at Mainz, Franz Steiner Verlag, Wiesbaden, pp. 1-16.
Vivian, R. 1975. Les glaciers des Alpes Occidentales. Imprimerie Allier, Grenoble, 513 pp.
Wdowiak, S. 1961. Współczesny lodowiec karowy w Wielkim Kotle Mięguszowieckim nad Morskim Okiem w Tatrach. Biuletyn Geologiczny 1(1), 87-92.
Wiśliński, A. 2002. Abort changes within some firn and ice patches in the Morskie Oko basin. In: W. Borowiec, A. Kotarba, A. Kownacki, Z. Krzan, Z. Mirek (Eds.), Przemiany Środowiska Przyrodniczego Tatr. Tatrzański Park Narodowy, Polskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk o Ziemi, Oddział Kraków, Kraków-Zakopane, pp. 71-75.
Zasadni, J., Kłapyta, P. 2009. An attempt to asses the modern and Little Ice Age climatic snowline altitude in the Tatra Mountains. Landform Analysis 10, 124-133.
Zielski, A., Krąpiec, M. 2004. Dendrochronologia. PWN, Warszawa, 328 pp.
Zumbühl, H. J., Messerli, B., Pfister, C. 1983. Die Kleine Eiszet. Gletschergeschichte im Spiegel der Kunst. Gletschergarten-Museum Luzern, Schweizerisches Alpines Museum Bern, 60 pp.
Zwoliński, S. 1961. W podziemiach tatrzańskich. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 251 pp.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
The authors retain copyright of articles and authorize Cuadernos de Investigación Geográfica / Geographical Research Letters the first publication. They are free to share and redistribute the article without obtaining permission from the publisher as long as they give appropriate credit to the editor and the journal.
Self-archiving is allowed too. In fact, it is recommendable to deposit a PDF version of the paper in academic and/or institutional repositories.
It is recommended to include the DOI number.
This journal is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License
